Afro-Latino Zaterdagavond

Misschien had Plato het dan toch fout...Misschien had hij zich slechts vergist van grot, want laten we eerlijk zijn: er zijn heel veel grotten en filosofen zijn ook maar mensen. Misschien ligt de ware wereld wel in deze grot met zijn stalen skelet en zijn zeilenbedekking. Althans zo lijkt het mij nu toch. Ze vlokken hier allemaal samen en kijken naar een realiteit in viervoud. Eentje in realtime en 3 met vertraging, al was het maar een milliseconde. En ik? Ik kijk naar de laatste soort, me afvragend of het geluid of het digitaal signaal nu sneller is. Man, er zijn veel LED-jes op zo'n scherm. Perspectivisme, zegt dat u iets? De draaimolen op de tweemast? Zoek het anders even op want ik heb niet zoveel zin of tijd. Vier realiteiten maar de blikken liggen anders. Waant de tweede soort zoomt in en kijkt terug. Een buitenpersoonlijke introspectie... Klinkt raar als je het zo zegt... We hebben bij ons thuis een album van Woodstock liggen (deel van de stage announcements incluis). Op een moment wordt er verkondigd dat er op het festival een baby is geboren, waarna Woodstock een stad wordt genoemd. Zo erg is het hier nu nog niet en godzijdank, want op dat punt in je zwangerschap naar festival gaan vind ik wat gevaarlijk, als is het hier nog zo kind- en springkasteelvriendelijk. En de kinderen die hier wel zijn? Hen vrees ik te moeten melden dat ze enkele dagen, maanden of jaren te vroeg zijn. Sorry, lievelingen. Maar voor u of jullie het idee krijgen, ik ben hier natuurlijk niet alleen in deze massa. Mijn metgezellen, mijn compagnons als het ware, staan in de grot, genietend van de energetische verleiding van latino-muziek. Nietzsches carpe diem is hier niet slechts een leuke opmerking, maar haast een credo. “Maar, Willem” vraagt u mij nu, “waarom mengt gij u als zuiver-dyonisisch feestbeest niet met deze faunen?” Wel lieve lezer(s), omdat ik niet graag in de grot zit. Het is geen agora- of claustrofobie ofzo. Maak u maar geen zorgen. Nee, ik word gewoon nogal onwennig. Denken zij hetzelfde als ik? Die mensen in de grot? Hmm, 'kdenketni'? Ligt de wereld dan hier, buiten de grot? Nee, dat niet. Want zij stappen ten minste niet uit het leven dat ze nu beleven, of proberen dit althans niet te doen. En eveneens moet u zich geen zorgen maken. Ik doe niet veel meer dan mentale excursies, schooluitstapjes van mijn eigen kleine, fijne filosofische school.

Mogelijk Filosofisch Voorwoord

“Le silence eternel des ces espaces infinis m'effraie.”

-Blaise Pascal, Pensées, 1669-

De onrijpe mens is snel geneigd een monopolie op de waarheid op te eisen. Zijn emoties en passies drijven hem naar een epistemologische dictatuur. Die neiging wordt versterkt wanneer het aankomt op zijn eigen leven. Hij wil leven zoals hij wil leven, volgens regels die hij heeft opgesteld of desnoods mee akkoord gaat. Kijkt hij achterom, dan ziet hij het ontstaan van een eigenheid, een onmiskenbare singulariteit die in de wereld een plaats inneemt die geen ander toekomt. Kijkt hij om zich heen, dan ziet hij een vrucht, rijp om te plukken, of een braakliggende akker, slechts bloeiend in onkruid en modder, maar hoe dan ook de plaats waar hij een hand in speelt, een hand die niet geketend zal worden door een ander dan zichzelf. Kijkt hij voor zich uit, dan ziet hij de volbrenging van al zijn dromen en wensen en het graf dat voor hem klaar staat, met een epitaaf ter zijner vereeuwiging. Mag ik u vragen wat een mens doet wanneer hij wel rijp is? Waar ligt de grens tussen de hybris van de jeugd en de overmoed van de volwassene? De mens is een dier dat domineert, zowel in staat als in gezelschap en wanneer de buitenwereld niet op de knieën valt, begint hij aan een innerlijke zelfkastijding ter controle van de ziel. Spreek woede en word gehoord! Spreek liefde en matiging en vind een wereld die doof is geworden door te luisteren naar uw tegenstander!

Maar laten wij waarheid zoeken in onszelf. Wat vinden we dan? Niet meer dan steentjes van een mozaïek, die steeds van vorm en kleur verandert, naargelang de toeschouwer zijn gemoed. De wereld is groter dan het menselijk besef van de ene en ook van de vele. Zij sijpelt tussen opvattingen door, een onuitgesproken destillatie van verleden, heden en toekomst, niet gebonden aan categorieën of vastgelegd in oudewijvenpraat. De wereld rust in de ervaring en emotie voor taal en gedachte. Zij passioneert ons om dan te verdwijnen wanneer wij haar willen aanspreken, als de verlegen geheime geliefde, die zwijgt wanneer haar fluisteren door haar geliefde wordt beantwoordt.

Waar moeten wij dan waarheid zoeken als wij zelf geen totaliteit bezitten en de wereld te schuchter is om onze vraag te beantwoorden? Zoek waarheid bij de werelden die wel tot u spreken. Zoek waarheid bij uw medemens en tracht de mozaïek te herbouwen. Spreek tot anderen en ontdek de indirecte stem van de wereld om ons heen, want zoals de puzzelaar het voorbeeld van de doos begint te herkennen in de kleine constellaties van puzzelstukjes die hij al heeft gevormd, zo beginnen wij de wereld te herkennen in het samenbrengen van gedachten en visies, hoewel wij het zonder voorbeeld zullen moeten stellen. Spreek en luister, ontdek waar de grenzen van uw singulariteit liggen en een overstap naar het transcendente, naar de ander en naar de wereld wordt gezet. Laat u troosten door de woorden van een ander en laat u verleiden door zijn tong.

Het leven is te groot om te vatten in en op zichzelf, haar essentie ligt in haar uiterlijkheid. Bewonder haar, bestudeer haar, maar vergeet nooit dat zij nooit volledig de uwe zal zijn, maar steeds op zichzelf blijft bestaan, toegankelijk voor allen, maar slechts te bezitten voor hen die haar delen.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dit is het voorwoord voor een korte paper die ik moet schrijven dit jaar. Of hij ook bij de paper zal worden toegevoegd, hangt af van het aantal pagina's dat mijn paper heeft.

Picadilly Notebook Entry #19

Valentijn 14-02-2012

Het eerste jaar van de Picadilly Notebook! Hiep, hiep! Hoera! Al een jaar lang heeft dit boekje de twijfelachtige eer het slechtst onderhouden, onregelmatigste dagboek ooit te zijn, evenals een essay- en gedichtenbundel. In zekere zin belichaamt deze verzameling van inkt, potlood en zo'n 240 bladzijdes (als ik mij niet vergis) de heterogeniteit van mijn bewustzijn. Ik mis alle focus om een rode draad te scheppen doorheen een hele bundel en dus heb ik het op mij genomen ten minste op elke Valentijn dit bastaardkind van mijn melancholie en opleiding te huldigen en te feliciteren en het voorbije jaar eens te bekijken. Ik ben nu 20 jaar en sta aan het begin van het decennia waarin ik mijn studies normaal gezien zou moeten afmaken en een productief lid van de maatschappij hoor te worden (a.k.a. werk vinden) en weg van huis ga wonen. Laten we hopen dat alle 3 met niet al te veel problemen verlopen.

In de eerste entry som ik enkele zaken op waarvan de eerste Tia is. Ja, Tia. De derde Miserlou in een lange, lange lijst. Toen ik vorig jaar haar vermelde was het uit verliefdheid, nu is het uit wat Raksha, de Indische uit Dubai die vriendschap stopzet vanwege oppervlakkigheid en “leegheid”, bittersweetness noemt. Een mengeling van pijn en genot, blij dat het goed is, verdrietig dat het niet anders is.

Toen ik vorig jaar met haar afsprak was het uit liefde, om haar te winnen. Toen ik dit jaar zaterdag 11/02 met haar afsprak was het om mee naar een bende mensen te gaan waarvan ik enkel haar ken en voor mezelf nog maar eens bevestigd te zien dat ik slecht ben met vreemden en met groepen. Ik hoop maar dat ik geen storende factor was voor Tia en de rest van de youtube-gathering. Ook wil ik Shalini bedanken voor haar inzet als organisatrice en haar feliciteren met haar kunsten op dat domein. Misschien is het ook wel belangrijk aan te merken dat ik Tia en Sidney het beste wens. Blij dat het goed is, verdrietig dat het niet anders is.

Het tweede semester van mijn tweede bachelorjaar is begonnen, met goede punten voor het eerste. Weer 1/8 dichter bij mijn diploma. De invloed van mijn opleiding zal steeds meer en meer merkbaar worden naarmate de inkt verder en verder over de pagina's van dit boekje heen kruipt. Hoe filosofie mijn leven nog verder zal bepalen is nog steeds een bron van vraag, verwarring en twijfel voor mij.

Dat was leven, liefde en filosofie. Nu nog kunst. Het conservatorium was geen al te groot succes. Buiten na ronde 1 voor Woordkunst en na ronde 2 voor Acteren. Ach ja. Het geeft me een dieper, hoewel negatief (negatief als in de zin van 'het heeft die kenmerken niet', niet als in een waardeoordeel) beeld van acteren en dat is ook belangrijk. Het dichtstbijzijnde toneelgebeuren is de stuntshow deze zondag. Als het aankomt op zelfstandige projecten, “Yadda Yadda VZW” was een groot succes, maar er ligt momenteel niets in het verschiet. Frappant TXT-on-stage heeft mijn teksten ook vriendelijk afgewezen. Competitie-schrijver gaat me ook niet zo vlot af als verwacht. Dan zijn er nog de tentoonstellingen waar een 3-tal teksten van mij werden geëxposeerd. Mijn deelname aan deze expo's is integraal mogelijk gemaakt door Ann Van de Velde, die ik dan ook oprecht bedank. Dank u wel, Ann, voor de hulp en de steeds boeiende conversaties. Toch wil ik nog even stilstaan bij de tentoonstellingen (en in zekere zin ook bij de dissectie-tekenmarathon). Ik heb mezelf altijd al een Kerouaceske voorbijganger gevonden wanneer het aankomt op muziek. Een reiziger die, niet geheel vrij van kritiek op de regels van de maatschappij, op zoek is naar waar de wereld echt van leeft en daarom van plaats naar plaats trekt, langdurige stilstand niet aanvaardend, uit angst wortel te schieten en vast te roesten, maar nooit verder raakt dan wat notities van een toeschouwer, nooit een echte participant. Dit gevoel bekroop me ook bij de tentoonstellingen en de dissectie-tekenmarathon. Het waren voornamelijk beeldende kunstenaars die meewerkten en participeerden. Men kan zeggen 'kunst is kunst', maar dan zou ik ten eerste ontzet zijn door zo'n ruwe uitspraak en daarna verward dat men zo weinig oog zou kunnen hebben voor de essentie en werking van de afzonderlijke disciplines. Elke kunstdiscipline heeft zijn eigen taal (Ja, daar is dat woord weer, Ann) en deze kan actief en/of passief gekend zijn. Om beide vormen van kennis nader te definiëren zal ik de analogie tussen communicatieve (lees als babbeltaal) en artistieke taal uitgebreider uitwerken, maar dit in het volgende essay, want dat zou me te ver weg leiden van dit essay en diens functie. Om het simpel te zeggen voelde ik mij niet thuis. Ik kan beeldende kunst met veel moeite interpreteren, maar maken? Verder dan scèneplaatsing en lichaamshouding raak ik niet. Voor moderne of postmoderne kunst heb ik uitleg of toch ten minste context nodig om een betekenis te kunnen geven. En dit als onderscheid tussen visuele en conceptuele herkenbaarheid, wat ik eveneens volgend essay zal bespreken.

Beeldende kunst en woordkunst zijn andere talen, andere systemen, en ik voel me snel 'unheimlich' als ik woordkunst verlaat. Het gevoel een toerist met een handje vol basiszinnetjes uit een vreemde taal, hopend dat ik niet verder moet gaan dan dat, te zijn bewonder ik de vaardigheden van kunstenaars, zonder enig idee waar die beweging, die kleurencombinatie of die lijnenverzameling voor staat. Verder dan de uitleg op de bordjes raak ik maar met de grootste moeite. Daarom spreek ik niet veel mensen en houd ik me enigszins afzijdig tot er een adequate hoeveelheid tijd is verstreken om dan het minimum aan vaarwels en tot-de-volgendes te verdwijnen en het alles onderweg naar huis nog eens te overdenken in het emotioneel, sociaal solipsisme dat me zo eigen is en in de artistieke taal en volgens het systeem waar ik me thuis in voel.

Ergens tussen de witruimtes is het leven hier weer tussen gekropen. Tot volgend jaar, Valentijn!

Picadilly Notebook Entry #18

 One is the loneliest number 19-12-2011

Ben ik een existentialist? Goede vraag, Ik. Laten we eens op een kort onderzoek uitgaan. De existentialistische filosofie waar ik mezelf mee zal vergelijken is die van Jean-Paul Sartre. De 2 redenen voor deze keuze zijn 1) het is de meest bekende en 2) het is de meest gekende van de 20ste eeuwse existentialistische filosofen. Laten we beginnen bij de gelijkenissen: Net als Sartre ben ik voornamelijk gericht op de menselijke existentie (en metafysica ook, maar dat terzijde), e.i. emoties, denken, bewustzijn, zin van het leven... Doordat dit de onderzoeksdomeinen zijn is er het haast onlosmakelijk verband met de kunst en bij Sartre en mij specifieker de woordkunst. De reden hiervoor heb ik in mijn essay 'Filosofie en Theater' besproken. De kenmerken van theater en diens waarheid gelden ook voor de andere disciplines van de woordkunst. Ook de analyse van het dagelijkse is een punt van gelijkenis, wat ik toch als een logisch gevolg van de 2 vorigen zie.

Tijd voor de verschillen? Awel, laten we zeggen van wel. Het grootste verschil tussen Sartre en mij, lijkt mij het verschil in centrale begrippen in ons denken. Ik ga het idee van Sartre over het verlangen, de vrijheid, het niets en de 'mauvaise foi' misschien wel deels overnemen, maar ik stel ook nog wel enkele andere ideeën centraal in mijn levensfilosofie. Enkele van die begrippen zijn de nietigheid en de fundamentele eenzaamheid. Het is de tweede die ik in dit essay verder wil bespreken. De nietigheid heb ik al even kort aangeraakt in mijn essay 'Waar de trein stopt', voor de geïnteresseerden.

De mens is een sociaal wezen, dat is moeilijk te ontkennen. We praten met elkaar, paren, wonen samen, gaan in verenigingen, sporten, dansen, acteren,... We hebben anderen nodig en hoewel de ander niet levensnoodzakelijk is, is hij voor het grote merendeel van ons onontbeerlijk. Het is net door de sociale drift dat de mens eenzaamheid voelt. We voelen een leegte en ervaren een harde wereld. Eenzaamheid is niet het fysisch alleen zijn, het uiterlijke feit van niemand rond zich te hebben. Eenzaamheid is het onvermogen om een (diepere) relatie aan te gaan, door omstandigheden of door meer innerlijke factoren. Eenzaamheid kan dus ook voorkomen wanneer men niet alleen is. Iemand die meer observerend van aard is, ziet zijn medemensen dan als de robots in Descartes 2de meditatie. Eenzaamheid heeft ook de neiging een self-fullfilling prophecy en/of een vicieuze cirkel te worden.

Maar natuurlijk kan ons “alledaagse” gevoel van eenzaamheid verholpen worden door met vrienden op café te gaan of een filmpje te pikken of enig andere sociale activiteit. Spijtig genoeg gaat deze vlieger niet op voor de fundamentele eenzaamheid omdat zij het gevoel overstijgt en een existentiële categorie vormt. Zij is onlosmakelijk met het zelfbewustzijn verbonden. Het vergeten van eenzaamheid is niet het ontdoen van eenzaamheid. Wat houdt deze fundamentele eenzaamheid dan in? En misschien is dit wel het punt waar ik het meeste verschil met Sartre. Ik zie de mens niet in een eeuwige, oneindige zoektocht naar zijn Ik, naar zijn persoonlijkheid. (Ik maak hier onderscheid tussen eeuwig en oneindig. Het eerste wijst hier op de universaliteit doorheen tijd en ruimte van deze zoektocht, waar oneindig meer duidt op het feit dat deze zoektocht geen einde kent.) In mijn levensfilosofie is de mens in een eeuwige, oneindige zoektocht naar een manier om zijn 'Ik', zijn persoon te veruitwendigen. De mens tracht zijn persoon in de buitenwereld te kunnen “vestigen”, een “spoor” na te laten, en dat is het bereiken van een 'en-soi'. Het 'en-soi' is niet een “imploderen” van een 'Ik' in een dierlijke staat van niet-zelfbewustzijn, maar het zich compleet vertrouwd maken met de buitenwereld. Er zijn hier 3 manieren voor: een religieuze, een destructieve en een moderne. Ik zal elk van deze 3 kort bespreken.

Het eerste is...(Rad van Argumentatie)...religieus. Hiervoor is er een studie van het zielsconcept nodig. Het christelijke zielsconcept is in zekere zin een verbastering van het Platoonse zielsconcept. Bij Plato is de ziel oneindig (in de algemene zin, niet zoals hierboven besproken) in beide richtingen, dus oneindig en “onbeginnelijk”. Bij de geboorte wordt de ziel “gevangen” in het sterfelijke lichaam (in deze beoordeling zien we de wortels voor “het vlees is zwak” of “de zonde van het vlees”, die we vinden in het Christendom). Deze Platoonse ziel geeft de materie (die als pure stof geen wezen of kenmerken heeft) de vorm van mens-zijn. De ziel wordt “verzwakt” doordat zij uit zichzelf (de Ideeënwereld) wordt gerukt en in de wereld wordt gesmeten. De referentie is niet moeilijk te vinden. Onze ziel kan enkel terug tot deze “eenzelvigheid” komen door te sterven of deels door zich te wijden aan de filosofie, de kennis van de natuur, de eeuwige kennis.

Belangrijk zijn twee zaken: het willen samenvatten met een realiteit die meer omvat dan de eigen persoon en samenvallen zien als een verwerven van kennis! Deze twee zaken zijn haast de motto's van de twee andere manieren om met de buitenwereld vertrouwd te worden, één te worden, een en-soi te worden. Enkel de mens bezat deze ziel volgens Plato. Plant en dier hadden ook een ziel, maar deze was van zo'n aard dat het wezen automatisch tot stand kwam en er dus automatisch er een vereenzelviging met de buitenwereld ontstond.

Het zielsconcept wordt overgenomen en aangepast door Aristoteles die een beweging, een verandering, een drijvende kracht zal toekennen aan de vorm van de dingen. De ziel treedt in een actieve relatie met de buitenwereld en probeert zichzelf te ontwikkelen in de realiteit, zij tracht haar innerlijke capaciteiten (haar potenties) te realiseren, te veruitwendigen, te actualiseren.

Het zijn deze twee zielsconcepten die in het christelijke zielsconcept verenigd worden. Ten eerste is er de ziel die sterft en opgaat in de hemel en belangrijker in God, het buitenzelvige Ik dat ons allen in zijn beeld geschapen heeft. Een ziel, de eigenheid van elk individu wordt opgenomen in de substantie die niet enkel ons heeft geschapen maar ook de wereld rond ons, zo ontstaat er een band tussen mens en wereld. En ontstaat ook de begrenzing aan de eindigheid en de singulariteit van het Ik, want zodra het in God wordt opgenomen, wordt het deel van een wereld buiten zichzelf. Datgene wat Aristoteles meegeeft in verband met het zielsconcept is 1) het wezen als drijvende kracht tot veruiterlijking en 2) de maakbaarheid van onze uiterlijkheid. Het eerste zien we ook al bij Plotinus en het neo-platonisme waar de ziel streeft terug te keren naar de God waar hij uit is voortgevloeid. Bij het christendom zien we dit bij de ziel die tracht terug te keren naar God. Voorbeeld hiervan is het a posteriori godsbewijs van Bonaventura. Uit puntje 2 is de hele idee van zonde en boetedoening ontstaan. Onze uiterlijkheid kan dus wegdrijven van vereenzelviging, maar door terug in het reine te komen met ons diepere, wezenlijke kant, door terug te werken naar het innerlijke dat het uiterlijke drijft, kunnen we terug dichter komen bij de hogere buitenwereld, het hogere 'Ik'.Het stoïcijnse ideaal van berusting in de wil van god is hier ook op gericht.

De 2de manier om een eenheid te vormen tussen Ik en buitenwereld is de destructieve manier, die we duidelijk zien bij het Boeddhisme en andere oosterse heilfilosofieën. De destructieve manier tot zelfvereniging is de vernietiging van het zelf om zo automatisch een te worden met de buitenwereld. Deze eenwording met de natuur door het 'Ik' radicaal te ontkennen, de eigen eindigheid te accepteren in het licht van de universele eindigheid of oneindigheid van de orde zal uiteindelijk een spiegelreactie worden, waardoor de orde van de natuur een denkorde wordt. Dit breekt het substantie-denken en zet een harmonie-denken in de plaats. Door dit harmonie-denke is er een essentiële verbinding tussen persoon en buitenwereld.

De derde manier zien we in het positivistische ideaal en eerder in de ethiek van Spinoza. De moderne manier om het 'Ik' en buitenwereld op eenzelfde “niveau” te brengen is het verzamelen van kennis en zo de geheimen te ontluisteren en een gevoel van herkenning, thuis-zijn en zelfs controle te krijgen. Door de fundamenten van het universum te ontdekken, toont de mens zijn fundamentele mogelijkheden.

Wat nu met onze postmoderne tijd? Hier zien we een samenkomen van de destructieve en de moderne verhalen. Sinds de grote verhalen gedaan zijn zit de seculiere mens zonder een collectieve zin en wordt hij teruggebracht tot het individu. Het gemeenschapskarakter van de religie is weggevallen en het neo-liberalisme maakt spreken over zin lastig. Dit en de drukte van het hoogmoderne leven duwen de postmoderne mens naar de persoonlijke rust van het zen-boeddhisme, terwijl de technocratische wedloop onze wetenschappelijke kennis steeds verder duwt. Maar dit klinkt allemaal heel abstract, misschien is een concreter voorbeeld wel handig. Hiervoor zal ik privé-bezit bespreken. Deze gedachte vormde zich toen Lize me een vraag stelde over waarom er zoveel belang wordt gehecht aan prive-bezit. Zoals ze wel regelmatiger doet, kwam deze vraag plots en via sms. Wanneer we ons bewust worden van ons 'Ik', van ons persoon zijn, ontstaat er een dualiteit. Het 'Ik' voelt zich gescheiden van de wereld, hij wordt plots thuisloos. Hij ontdekt een wereld die niet past bij zijn 'Ik' en het met momenten zelfs tegenwerkt. Hij moet trachten zijn persoon terug in de wereld te plaatsen en deze externalisering is in zijn meest materiële vorm het privé-bezit. Huis, auto, speelgoed, geld, meubilair, voedselkeuze, ... zijn de relikwieën die door het diepste 'Ik' in de buitenwereld worden geplaatst. Ook in ons sociaal contact willen we ons 'Ik' veruitwendigen. Sterker nog, het is een van de grootste bronnen dat we überhaupt sociaal contact hebben, naast de kwestie van overleven en voortzetten van de soort. In gespreken spreekt de mens en positioneert hij zich in zijn wereld en die van anderen. Dit wilt zeggen dat er een onbewuste strijd in elk gesprek aanwezig is. Erkenning en overtuiging worden nu cruciaal voor het persoonlijke contact. En hoewel er gesteld kan worden dat er stille mensen zijn, is er steeds een beoordeling, een toepassing van maatstaven op het andere dan het 'Ik'.

Allemaal goed en wel, maar wat heeft dit met de titel van dit essay te maken? De titel van dit essay is verbonden met de onmogelijkheid van dit project. De mens kan zich niet volledig veruitwendigen, waardoor er een fundamentele eenzaamheid ontstaat. Voor ik verder ga wil ik even mijn concept van eenzaamheid definiëren en ineens onderscheiden van alleen zijn. Ik ben op dit moment in de Agora van de UA. Voor mij zitten 10 mensen en rechts voor 4. Dat zijn 14 mensen die ik direct kan aanspreken. I ben niet alleen en niet eenzaam. Ik ben aan geen van deze mensen buiten op een biologisch en breed-ethisch niveau verbonden. We zijn allen mensen (homo sapiens sapiens) en zo zijnde verantwoordelijk voor elkaar. Hoewel dit heel sterke banden zijn, voel ik geen emoties voor hen buiten een antropofiele sympathie en de gevoelens en vooroordelen die voortkomen uit oppervlakkige observatie. Ik ben niet alleen omdat ik anderen om me heen waarneem. Ik ben mij bewust van de aanwezigheid van anderen. Zolang ik hier van bewust ben, ben ik niet alleen. Wat wel kan veranderen (en makkelijk kan veranderen bij iemand met een onstabiel gemoed als het mijne) is of ik eenzaam ben of niet. Eenzaamheid is de onbevredigde drang tot (de vorming van) interactie en (diepere) relaties. Eenzaamheid is niet zich alleen, maar zich apart voelen, apart van anderen en in ergere gevallen van de wereld. Eenzaamheid kan voortkomen uit een gevoel van superioriteit, equaliteit en inferioriteit. Descartes' gedachte van de twijfel of de mensen geen automaten zijn is niet veraf wanneer we een equaliteitseenzaamheid voelen. Het valt me op dat equaliteit hier misschien wat extra uitleg nodig heeft. Equaliteit of gelijkheid krijgt hier niet zijn morele of politieke invulling, die dat ik die vormen van equaliteit niet belangrijk acht. Equaliteit krijgt hier een mogelijheidsinvulling, het zien van anderen als met dezelfde basale vaardigheden. Een eenzaamheid gegrond in equaliteit, betekent dan een eenzaamheid gefundeerd in de gedachte dat het contact en de relatie met een ander onmogelijk is vanwege de gebrekkige vaardigheden van e mens. Om het iet of wat schematischer voor te stellen:

Superioriteit: De ander verstaat mij niet, ondanks mijn vaardigheden.

Inferioriteit: De ander verstaat mij niet, omdat ik mij niet kan uiten.

Equaliteit: De ander verstaat mij niet, omdat de mens als soort niet over de juiste vaardigheden bezit, waardoor ook ik hém niet kan verstaan.

De eenzaamheid uit equaliteit staat het dichtste bij de fundamentele eenzaamheid. De fundamentele eenzaamheid kan beschreven worden als equivalentie-eenzaamheid ten top gedreven. De fundamentele eenzaamheid is een onbevredigde drang om zijn diepste 'Ik' te uiten (en nu begin ik als een zelfhulpboek te klinken). Er is een onuitspreekbare singulariteit die verweven is met de persoonlijkheid van ons handelen, denken en voelen, de Jemeinigkeit zoals Heidegger zou zeggen. Maar waar Heidegger abstraheerde, plaatste Sartre hem weer terug.

De fundamentele eenzaamheid is het besef dat het onmogelijk is om zichzelf helemaal bloot te leggen en zo compleet in het leven van anderen op te gaan. De fundamentele eenzaamheid is het besef dat het onmogelijk is om zichzelf helemaal bloot te leggen en zo compleet in het leven van een ander op te gaan. Ik spreek niet enkel over de sociale gedragsregels, maar ook over de onmogelijkheid om een standpunt in de ander te bewerkstelligen die hetzelfde is als het eigen standpunt. Het 'Ik' en de 'Ander' hebben een onbeïnvloedbare kern die verbonden is met het persoonlijk leven en de aangeboren en aangeleerde disposities. Het is die zuiver-eigen kern die het onmogelijk maakt om de 'Ander' het eigen standpunt aan te laten nemen en zo de fundamentele eenzaamheid tot stand brengt.

Wanneer worden we ons bewust van deze fundamentele eenzaamheid in het dagelijkse leven (in onderscheid met een situatie als de deze)? De fundamentele eenzaamheid toont zich in discussies die geen einde lijken te hebben omdat er steeds naast elkanders standpunt wordt gediscussieerd. In de peripetieën van het emotionele leven (geboorte, dood, liefde en haat) en in afstandname van het eigen leven. In afstandname van het persoonlijke leven wordt de verhouding Ik- Ander – wereld des te duidelijker en is er ruimte voor de fundamentele eenzaamheid die we uit didactische overwegingen de ruimtes tussen de delen van de verhouding noemen, in tegenstelling tot 'ikanderwereld'.

Wil ik hier een bewustzijn van de fundamentele eenzaamheid afdwingen of verkondigen? Er is geen dwazere hoogmoed dan de mens, niet in staat zijn ziel en huishouden op orde te houden, die de anders leven wil bepalen. De mens kan zich niet steeds van de fundamentele eenzaamheid van zijn bestaan bewust zijn. Dat zou hem tot depressie of zelfs erger nog, tot waanzin drijven. In het gewone gesprek, het gewone dagelijkse leven voelt de mens de fundamentele eenzaamheid niet en onbewogen beweger zij dank. Het is slechts in het breekpunt van de sociale passies (liefde & haat) dat de fundamentele eenzaamheid voelbaar wordt, alsook bij momenten van intense onzekerheid. Al de andere momenten zijn een zachte, gezellige verdoving die het mogelijk maakt voor de mens om te functioneren. Blaise Pascal had gelijk wanneer hij schreef dat de mens eenzaam is tussen het zwijgende oneindige kleine en het geruisloze oneindig grote, maar hij vergat dat wat er tussen ligt kan spreken en dit ook zonder laten doet.

PalinDroom

De Natuur,
 Schepper van
Liefde, leed en wijsheid
Huist verscholen in en achter
De materie van het fenomena en het noumena


MAAR


Wie de waarheid slechts in wetenschap zoekt,
Een concept van het verbasterde kind
Wordt langzaam neergelaten in
Een wereld boven en binnen
Gecreëerd door
Het Ik

Picadilly Notebook Entry #17

07/12/2011 Kerstexamenblues

Eééén het is december! De laatste collegeweken zijn vertrokken en binnenkort is het kerst en Nieuwjaar. Sinterklaas is al geweest en misschien komt het doordat het jaarthema voor de jeugdbewegingen van dit jaar (Armoede is een onrecht, maak er spel van!) invloed op me heeft, maar ik ben blij dat het niet zoveel is geweest, hoewel er ook nog de cinema en de Quick/McDonald-maaltijd op de kosten van ons moeder en de Jos, wat ook geen goedkope dingen meer zijn.

Met elke dag dat de blokperiode dichterbij komt, stijgt de stress. Ik heb ook niet meer mijn nonchalance die ik had doorheen het middelbaar en het lager onderwijs. Elke examenperiode lijkt nu gepaard te gaan met een existentiële crisis aangaande mijn studiekeuze en mijn potentieel binnen het domein van de filosofie. Zal ik de metafysica redden van Nietzsche en Kant?

Zal ik een literair filosoof worden, de Voltaire van de Lage Landen, de Michel de Wilrijk of de Kundera van België dat tegen dan hopelijk nog bestaat? Of zal ik de in de filosofische vergetelheid raken tot de volgende grote geest, misschien opgesloten in de bibliotheek voor het weekend omdat het personeel hem vergeten was, het stof eens van mijn boek blaast en inspiratie vindt of op de oplossing tot een probleem tuimelt en zo zijn meesterwerk kan voltooien en mij de twijfelachtige eer van een voetnoot schenkt? Word ik een voetnootfilosoof, het zwarte schaap of de nieuwe Messias van Post-post-moderne Tijd?

Maar nu vertrek ik vanuit de vooronderstelling dat door mijn Bachelor en Master Wijsbegeerte raak, maar het is maar al te denkbaar dat ik daarvoor al breek. Wat ik dan ga doen, daar heb ik geen enkel idee over. Misschien toch maar eens serieus aan een artistieke carrière beginnen werken. Proberen gepubliceerd te worden of een toneelgezelschap ineen te steken. Maar ja, als er nu een onzekere beroepswereld is,...

Naar de politiek dan maar! Daar kan eender welke oelewapper in doorstoten precies. En al dat werk dan? Daar heb ik dan assistenten voor. Het enige dat ik moet doen is mijn zegje doen, mijn stem laten horen en charismatisch zijn. Check, check en check!

Plan C staat dus vast. Ik hoop voor ons allen dat A of B slagen en dat ik nooit de politieke arena (of crèche, al naargelang uw cynisme) betreed.

Picadilly Notebook Entry #16

27-10-2011 Het universeel paradigma

Wat ziet de mens toch graag de verschillen. Hij staat zich blind op kledij, kunst, geloof en gewoonte, terwijl het net die dingen zijn die ons een maken die de grootste bron van vreugde en lijden zijn. Onze passies verbinden ons tot een soort, een jaloerse soort die liefheeft, vrijt, kust, knuffelt, haat, doodt, slaat, schopt, vreest, huilt, vertrouwt, wantrouwt, hoopt, wanhoopt, beschuldigt en vergeeft. De mens vergeet vaak deze menselijke grond omdat hij zelf teveel onder invloed staat ervan.

Goed, na dit begin dat mijn overstap naar het eigenlijke onderwerp van dit essay erg bemoeilijkt: tijd! Tijd, dat wat we bezitten door het te verspillen. Tijd is het universele paradigma, dat axioma, die categorie die ons een besef van vervloeiing geeft, vervloeiing in iets nieuws of in de herneming van het begin of in het ergste geval: vervloeiing in het niets.

Wij zijn psychologisch compleet afhankelijk van het idee “Tijd” en de beleving ervan. De mens verliest zijn grip op de realiteit als hij zijn grip op de tijd kwijtraakt, maar toch hebben we geen directe ervaring van tijd. (En hier staat of valt heel dit stukje. De komende argumentatie zal een logisch en interessant standpunt moeten tonen.) Ik zeg dat we geen ervaring van de tijd als een onafhankelijke instantie. We ervaren geen seconden of jaren. We ervaren enkel de verandering in de fysieke wereld of het verloop van onze gedachten. Het zijn die ervaringen die we dan afbakenen aan de hand van tijdeenheden, maar een seconde ervaren zonder minstens een van de twee anderen gebeurt niet en ik derf zelfs zeggen is onmogelijk. Daarom dat de tijd kan vliegen of kruipen, omdat er geen zekere, onafhankelijke perceptie van de 4de dimensie is (kwestie van eens andere bewoordingen te gebruiken). Het voorbeeld bij uitstek 'in de goede oude tijd' voor het verleden, 'dezer dagen' voor het heden en 'een nieuwe tijd breekt aan' voor toekomst (samengaan met het heden). Hier komen ook ineens de 3 tijdscompartimenten aan bod. Onze verhouding tot drie is misschien even bepalend als ons tijdsbesef zelf. De doelen die we horen na te streven en de normen die we moeten volgen worden sterk bepaald door welk tijdscompartiment centraal staat in een (sub-)cultuur. Doordat er een grote tijdspanne was waarin ik deze entry, dit essay, uit het oog verloren had, is mijn enthousiasme om het grotere doel er van uit te werken weggeëbd. Indien er toch vraag naar is, laat het dan maar weten. Waar ik mee eindig is: misschien moeten we eens gaan hercentraliseren.